| idā|tūļ *214 s kirdetuul ▫ ziemeļaustrenis |
ja’mdõ|sūoļ *214 s jämesool -e ▫ resnā zarna (anat.) - ja’mdõsūoļ īrgandõks jämesoole algus ▫ resnās zarnas sākums E3 a
|
| kilg|tūļ *214 s külgtuul ▫ sānvējš TL78b65 |
| kǭ’d|tuoistõn|suorm|sūoļ *214 s kaksteistsõrmik-sool ▫ divpadsmitpirkstu zarna (anat.) |
| kõps|ūļ *214 s jänesemokk ▫ zaķalūpa 79.4 |
| le’b|tūļ *214 s tõmbetuul, tuuletõmbus ▫ caurvējš = le’bbõ|viedāmi |
| mǭ|tūļ *214 s maatuul ▫ krasta vējš |
| mõtsā|tūļ *214 s edelatuul ▫ dienvidrietumu vējš KA78b78 |
nūoļ *214 s
(a) nool ▫ bulta
(b) nool (paadi põhja välispinna all), kiil -u ▫ ķīlis (mar.) TL78b65 |
| perīņ|tūļ *214 s pärituul ▫ ceļavējš |
| pīentõ|sūoļ *214 s peensool ▫ tievā zarna (anat.) |
| pierā|sūoļ *214 s pärasool ▫ taisnā zarna (anat.) |
pi’mdõ|sūoļ *214 s pimesool ▫ aklā zarna (anat.) - pi’mdõsūol palātõm pimesoolepõletik ▫ aklās zarnas iekaisums (med.)
|
| pū’oj|tūļ *214 s põhjatuul ▫ ziemeļvējš |
| pūoļ 1 *214 s pool, suund ▫ puse, virziens > pūol 1 (a) |
| pūoļ 2 *214 num pool ▫ puse > pūol 2 |
sovā|pūoļ *214 s
(a) ohatis, sammaspool ▫ ekzēma, ēde (med.) ≈ sovā¦boļ |
sūoļ *214 s sool -e ▫ zarna (anat.) - ja’mdõ|sūoļ jämesool ▫ resnā zarna ; pīentõ|sūoļ peensool ▫ tievā zarna; pierā|sūoļ pärasool ▫ taisnā zarna ; pi’mdõ|sūoļ pimesool ▫ aklā zarna
- sūoļi seļtõ soolikaid korda seada ▫ sakārtot zarnas
|
tūļ *214 s tuul ▫ vējš - le’b|tūļ tõmbetuul, tuuletõmbus ▫ caurvējš; pū’oj|tūļ põhjatuul ▫ ziemeļvējš; ūomõg|tūļ idatuul ▫ austrumvējš
- kiļgi tūļ külgtuul ▫ sānvējš; tūl allõ vȱlda allatuult olla ▫ būt pa vējam; tūl käds vȱlda tuule käes olla ▫ būt vējā; tūl vǭŗs pī’lõ allatuult seista ▫ stāvēt aizvējā; tūlstõ ulzõ kīerõ tuulest välja keerata [tuuleveskit] ▫ izgriezt no vēja [vējdzirnavas] KK77 a
- Tūļ u’m vastõ (~ jõvāst kilgstõ; ~ kurāst kilgstõ; ~ perīņ). Tuul on vastu (paremalt küljelt; ~ vasakult küljelt; ~ päri). ▫ Vējš ir pretī (~ no labās puses; ~ kreisās puses; ~ aizmugures). Pū’gõb vi’l tūļ. Puhub jahe tuul. ▫ Pūš dzestrs vējš. Ku Sūrmie’r u’m tūl allõ, si’z Piškimie’r u’m vagā. Kui Suurmeri on allatuule, siis Väikemeri on vaikne. ▫ Kad Dižjūra ir pa vējam, tad Mazjūra ir mierīga. Tūldõ ä’b ūo mittõ rǭz. Tuult pole mitte sugugi. ▫ Vēja nav nemaz. Tūļ viedāb le’bbõ. Tuul tõmbab [~ läbi]. ▫ Vējš velk cauri. Tä’mmõn u’m tūļ pǟsõ. Tal on tuul peas. ▫ Viņam ir vējš galvā. Pǟ u’m täuž tūldõ, tūļ pū’gõb le’bbõ. Pea on tuult täis, tuul puhub läbi. ▫ Galva ir pilna vēja, vējš pūš cauri. Se u’m tūlstõ võttõd, seļļi nīekõ. See on tuulest võetud, selline tühiasi. ▫ Tas ir no vēja grābts, tāds nieks. Kis tūldõ kīlab, se tūldõ nītõb. Kes tuult külvab, see tuult niidab. ▫ Kas vēju sēj, tas vēju pļauj. J20; KK77 a; KK77b; TL78b65
|
ūļ *214 s huul, mokk ▫ lūpa - a’lli ūļ alumine huul ▫ apakšlūpa; i’ļļi ūļ ülemine huul ▫ augšlūpa; ūld puņtšõ a’jjõ huuli prunti ajada ▫ savilkt lūpas taurītē; ūļi jamstõ huuli närida ▫ kodīt lūpas; ūļi nūolõ huuli lakkuda ▫ laizīt lūpas KK77 a; E3 a; KK77 a
- Tä’mmõn at ūld ve’l jemā sēmḑaks. Tal on huuled veel emapiimaga. ▫ Viņam uz lūpām vēl mātes piens. Vanād ibīztõn attõ a’llizt ūld jo pitkād. Vanadel hobustel on alumised mokad pikemad. ▫ Veciem zirgiem apakšlūpas ir garākas. KK77 a; KKI23
|
ūoļ *214 s hool, hoolitsus ▫ gādība, aprūpe = ūoļtõks- ūoļ alā võttõ hoole alla võtta ▫ ņemt aprūpē; ätsmingiz ūoļõ andõ kellegi hoolde anda ▫ nodot kāda gādībā; ūoļtõ pi’ddõ hoolt kanda ▫ gādāt
|
| vastõ|tūļ *214 s vastutuul ▫ pretvējš TL78 |
