| ambõd|va’l *76 s hambavalu ▫ zobu sāpes |
| arm|ka’d *76 s armukadedus ▫ greizsirdība |
| e’ḑḑi||ni’m *76 s eesnimi ▫ priekšvārds |
gruzūd *76 s pl rusud ▫ prauli, drupas - Kǟrpa jelāb pūgruzūd sizāl. Kärp elab puurusudes. ▫ Sesks dzīvo koka praulos. 86a5
|
| ī’ti|je’l *76 s ühiselamu ▫ kopmītne 2L8 |
izā|ni’m *76 s isanimi ▫ tēvvārds - Ta kēratiz izāni’mmõ ka. Ta kirjutas ka isanime. ▫ Viņš uzrakstīja arī tēvvārdu.
|
| jei|ku’b *76 s jääpank ▫ peldošs ledusgabals, leduslauks = jei|käk |
| jei|mä’g *76 s jäämägi ▫ leduskalns |
je’l 1 *76 s elu ▫ dzīve - je’llõ īedõ ellu jääda ▫ palikt dzīvam; kūolõņi je’llõ tī’edõ surnuid elavaks teha ▫ atdzīvināt mirušos 4Ro17
- Tä’mmõn u’m jõvā je’l. Tal on hea elu. ▫ Viņam ir laba dzīve.
|
je’l 2 *76 s elamu, eluhoone ▫ dzīvojamā ēka - ī’ti|je’l ühiselamu ▫ kopmītne; ki’v|je’l kivielamu ▫ akmens dzīvojamā ēka 2L8; IK5
- ūd viššõd jelūd uued tugevad elamud ▫ jaunas stipras dzīvojamās ēkas
|
ka’d 1 *76 s kadedus ▫ skaudība - ka’d pierāst kadedusest ▫ skaudības dēļ E VII
|
ka’d 2 *76 adj kade ▫ skaudīgs - ka’d mēļ kade meel ▫ skaudība
- Mi’nnõn u’m ka’d mēļ. Mul on kade meel. ▫ Man skauž.
|
kang|ku’d *76 s kangakudumine ▫ aušana - nai kangku’d sizālõs naine kangakudumise juures ▫ sieviete aužot KK34II5
|
ka’z 1 *76 s kasu ▫ labums - ka’zzõks tūlda kasuks tulla ▫ nākt labumā Hb4.2
- Sīest ä’b ūo mingizt ka’zzõ. Sellest pole mingit kasu. ▫ No tā nav nekāda labuma.
|
ka’z 2 *76 s kasv ▫ augums, pieaugums = kazāmi- jõva vīļa ka’z hea viljakasv ▫ laba raža 79.7
- Ta u’m pitkā ka’zzõks. Ta on pikka kasvu. ▫ Viņš ir gara auguma.
|
| kä’l *76 s käli ▫ svaine |
kidūd *76 s pl kala sisikond ▫ zivju ķidas - Kōva kidūd mǭ si’zzõl! Kaeva kala sisikonnad maasse! ▫ Aproc zivju ķidas zemē!
|
| ki’v|je’l *76 s kivielamu ▫ akmens dzīvojamā ēka IK5 |
| kõ’r *76 s ring, tiir ▫ aplis |
ku’d 1 *76 s kudu ▫ ikri = kudūd 2- kalā ku’d kalakudu ▫ zivju ikri; kūona ku’d konnakudu ▫ varžu ikri
- Kūonad laskõbõd ku’ddõ. Konnad lasevad kudu. ▫ Vardes nārsto. F74.24
|
| ku’d 2 *76 s kärg ▫ bišu šūna |
kudūd 1 *76 s pl kude ▫ audi - lejā|kudūd lihakude ▫ miesas audi E3 a
|
kudūd 2 *76 s pl kudu ▫ ikri = ku’d 1- kūona|kudūd konnakudu ▫ varžu ikri 79.3
|
ku’l 1 *76 s kulu, vana rohi ▫ kūla - Kitīzt va’nnõ ku’llõ. Põletati vana kulu. ▫ Dedzināja veco kūlu. 79.12
|
ku’l 2 *76 s kulu, kulutus ▫ izdevumi, zaudējumi - „Herättäjä-Yhdistysˮ katīz kulūd. „Herättäjä-Yhdistysˮ kattis kulud. ▫ [Biedrība] „Herättäjä-Yhdistysˮ sedza izdevumus.
|
| kūolõm|pȯdūd *76 s pl surmavalud ▫ nāves sāpes Ap2.24 |
| kūona|kudūd *76 s pl konnakudu ▫ varžu ikri |
kūož|ni’m *76 s kohanimi ▫ vietvārds (lingv.) - Vääri u’m kēratõn nēšti Sǟnag ja Va’id kūožnimīst. Vääri on kirjutanud neist Sǟnagi ja Vaidi kohanimedest. ▫ Vēri ir rakstījis par tiem Saunaga un Vaides vietvārdiem. 152.2
|
kū|va’l *76 s kuuvalge ▫ mēnesnīca - Sūr rištīngõn ka ä’b ūo jõvīst, ku kūva’l lǟ’b pǟlõ. Suurele inimesele ka ei ole hea, kui kuuvalgus läheb peale. ▫ Lielam cilvēkam arī nav labi, ja mēnesnīca iet virsū. PK88.23
|
| laps|pȯdūd *76 s pl tuhud ▫ dzemdību sāpes 1Ts5.3 |
| lejā|kudūd *76 s pl lihakude ▫ miesas audi E3 a |
| li’d *76 s saere, ting ▫ gnīda |
lī’ekõ|ni’m *76 s perekonnanimi ▫ uzvārds = lȭiga|ni’m- Jǭņ nutīz perīmīeztõ līekaõni’m pierāstõ. Jaan kutsus peremeest perekonnanime järgi. ▫ Jānis sauca saimnieku pēc uzvārda. KK78.3
|
| lȭiga|ni’m *76 s liignimi ▫ uzvārds = lī’ekõ|ni’m |
| lu’m|sa’d *76 s lumesadu ▫ snigšana |
| lū|valūd *76 s pl luuvalu, kondivalu ▫ sāpes kaulos (med.) |
| mä’g *76 s mägi ▫ kalns |
| mie’d|kudūd *76 s pl meekärg ▫ bišu šūnas |
| mie’r|suodā|vä’g *76 s merevägi ▫ jūras karaspēks = mie’r|vä’g |
| mie’r|vä’g *76 s merevägi ▫ jūras karaspēks = mie’r|suodā|vä’gL |
| mǭ|je’l *76 s maaelu ▫ lauku dzīve |
| mǭ|suodā|vä’g *76 s maavägi ▫ sauszemes karaspēks |
nä’g *76 s nägu, ilme, kord ▫ kārtība, godība - Sīe mǭīlma nä’g lopūb. Selle maailma nägu kaob. ▫ Šīs pasaules godība paiet. 1Kr7.31
|
ni’m 1 *76 s nimi ▫ vārds, nosaukums - Seļļi ni’m, mis zīḑ ä’b või mȯistõ. Selline nimi, mida juut ei või mõista. ▫ Tāds vārds, kuru žīds nevar saprast. KK77 a
|
| nīnõ|mä’g *76 s linnus, maalinn ▫ pilskalns |
| ȭ’dõg|va’l *76 s eha ▫ vakara blāzma |
õ’m *76 s mõistus ▫ saprāts - ä’b ūo õ’mmõ pǟsõ ei ole mõistust peas ▫ nav prāta galvā 79/4
|
| pǟ|pȯdūd *76 s pl peavalu ▫ galvas sāpes |
pǟva|va’l *76 s
(a) koit ▫ ausma, rīta gaisma - pǟvava’llõ sǭņõ koiduni ▫ līdz gaismai Ap20.11
(b) päevavalgus ▫ dienasgaisma = pǟva|vālda- Ta mittõ pǟvava’llõ ä’b nǟ. Ta ei näe mitte päevavalgustki. ▫ Viņš ne dienas gaismu neredz.
|
| pīlka|ni’m *76 s pilkenimi ▫ palama |
| pȯdūd *76 s pl voolmed ▫ graizes, sāpes EIIIc |
| põzāgõd|mä’g *76 s prügimägi ▫ gružu kaudze, izgāztuve |
purūd *76 s pl puru ▫ gruži - kǭrand purīdi täuž õu puru täis ▫ pagalms gružu pilns; pū purūd puupuru ▫ malkas gruži; āina purūd heinapuru ▫ siena gruži; ki’v purūd kivikillud ▫ akmens šķembas
|
| ra’m *76 s ramm -i ▫ bliete |
| ratstājid|vä’g *76 s ratsavägi ▫ kavalērija |
| ri’m *76 s kiiluvesi ▫ ķīļūdens (mar.) |
| rištõb|ni’m *76 s ristinimi ▫ vārds, kristītais vārds 152.1/3 = rištõd|ni’m |
rištõd|ni’m *76 s ristinimi ▫ vārds, kristītais vārds = rištõb|ni’m- Mingi u’m tä’d rištõdni’m? Kuidas on teie ristinimi? ▫ Kāds ir jūsu kristītais vārds?
|
sa’d *76 s
(a) sadu ▫ nokrišņi - sūr sa’d suur (vihma või lume) sadu ▫ stipri nokrišņi
(b) sula ja teedelagunemine ▫ šķīdonis - sa’d āigal sula ja teedelagunemise ajal ▫ šķīdoņa laikā E IE
|
| sīlmad|va’l *76 s silmavalgus, nägemine ▫ acu gaisma |
| suodā|vä’g *76 s sõjavägi, sõjajõud ▫ karaspēks, bruņotie spēki |
| sūr|kabāl|vä’g *76 s suurtükivägi ▫ artilērija |
| taļ|vä’g *76 s laudasõnnik ▫ kūtsmēsli |
| tǟ’dõd|va’l *76 s tähevalgus ▫ zvaigžņu gaisma |
| u’d *76 s udu ▫ migla |
va’l 1 *76 s valgus ▫ gaisma - kū|va’l kuuvalge ▫ mēnesnīca; ȭ’dõg|va’l eha ▫ vakara blāzma; pǟva|va’l päevavalgus ▫ dienasgaisma; sīlmad|va’l silmavalgus, nägemine ▫ acu gaisma; tǟ’dõd|va’l tähevalgus ▫ zvaigžņu gaisma KK77 a
|
va’l 2 *76 s valu ▫ sāpes - ambõd|va’l hambavalu ▫ zobu sāpes
|
| valūd *76 s pl pakitsus ▫ sūrstēšana |
| vä’g *76 s vägi ▫ spēks |
vi’l 1 *76 s
(a) jahedus ▫ vēsums - Ma ä’b kāndat vi’llõ. Ma ei kannata jahedust. ▫ Es nepanesu vēsumu.
(b) vari ▫ ēna - vi’llõ andõ varju anda, varjuga katta ▫ apēnot Hb9.5
- Ta kārtab eņtš vi’lstõ. Ta kardab oma varju. ▫ Viņš baidās no savas ēnas. Pū ētab vi’llõ. Puu heidab varju. ▫ Koks met ēnu. Eņtš vi’llõn i’ļļõ ä’b pä’z. Oma varjust üle ei pääse. ▫ Savai ēnai pāri netiek. Kūn set u’m vi’l, ku kū u’m vizāsõ, mingi pīla tulāb pǟlõ. Kuul on vaid [siis] vari, kui kuu on kinni, mingi pilv tuleb peale. ▫ Mēnesim ir ēna tikai [tad], ja mēness ir ciet, kāds mākonis uznāk virsū. KK78b51
|
vi’l 2 *76 adj vilu, jahe ▫ vēss, dzestrs - vi’l āiga jahe ilm ▫ vēss laiks; vi’l tūļ jahe tuul ▫ dzestrs vējš
- Vi’l tūļ pūgõb jegā pǟva. Jahe tuul puhub iga päev. ▫ Dzestrs vējš pūš katru dienu. Vi’l tūlkõks ä’b või kuoŗŗõ na’ggiŗi. Jaheda tuulega ei või kartuleid korjata. ▫ Dzestrā vējā nevar lasīt kartupeļus.
|
| vīļa|ka’z *76 s viljakasv ▫ augļi, raža Jh15.2 |
| vī’mõ|sa’d *76 s vihmasadu ▫ lietavas |
| vīnõ|mä’g *76 s viinamägi ▫ vīnakalns Mt20 |
| võ’l *76 s nõid, nõiamoor ▫ burvis, ragana |
| Būdnikā mä’g *76 Būdnikā mägi ▫ Būdenes kalns (loc.) |
| Karnõd|mä’g *76 Karnõdmäg’i mägi ▫ Vārnu kalns (loc.) |
| Kikkõn|mä’g *76 Kikkõnmäg’i mägi ▫ Ķikanes kalns (loc.) |
| Si’ņņizt mägūd *76 Sinised mäed ▫ Zilie kalni (loc.) |
| Šlītõr mäg *76 Šlītõri mägi ▫ Slīteres kalns (loc.) |
| Tiabõr|mä’g *76 Tiabõrmäg’i mägi ▫ Stieberkalns (loc.) |
| Tubā|mägūd *76 Tubāmägūdi mäed ▫ Istabkalni (loc.) |
