äl *99 s
(a) häll, kätki ▫ šūpulis - laps äl lapse häll ▫ bērna šūpulis; sūr äl suurhäll (köitega) ▫ lielais šūpulis (ar virvēm) KK78
- Mä’ddõn vȯ’ļ dēļist nēļakaņțlimi äl tī’edõd. Meil oli laudadest neljakandiline häll tehtud. ▫ Mums bija no dēļiem četrkantīgs šūpulis iztaisīts. Kǭ’dst kūožõst äl vȯ’ļ la’ggõd jū’r vi’zzõ pa’ndõt. Kahest kohast oli häll lae külge kinni pandud. ▫ Šūpulis divās vietās bija piestiprināts pie griestiem. 151.1
(b) kiik ▫ šūpoles |
äm *99 s amm ▫ zīdītāja - Mȯiznikād läpši i’mtiz äm. Mõisnikkude lapsi imetas amm. ▫ Muižnieku bērnus zīdīja zīdītāja.
|
kīļ 1 *99 s kiil -u ▫ ķīlis - pūstõ kīļ puust kiil ▫ koka ķīlis; roudi kīļ raudkiil ▫ dzelzs ķīlis
- Kīļõ võib a’jjõ sizzõl, si’z lǭ’gõb kațki, ku attõ seļļizt pūd, mis ä’b lǭ’gõtõ. Kiilu võib ajada sisse, siis lõhkeb katki, kui on selllised puud, mis ei lähe lõhki. ▫ Ķīli var dzīt iekšā, tad pārplīst, ja ir tādi koki, kas nepārskaldās. Kīļ ka võib vȱlda sǟl, kus ajāmõst u’m sizzõl, la’z nustāg jo’vtõb kȭr ju i’lzõ jo’vtõb ki’vvõn. Kiil võib olla ka seal, kus tuleb sisse ajada, et käsikivil tõsta pealiskivi ülespoole. ▫ Ķīlis var būt arī tur, kur jādzen iekšā, lai paceltu rokas dzirnavām maļamo akmeni augstāk. Ajāb kīļ si’zzõl, la’z ta riktig pīlõg. Aetakse kiil sisse, et ta õieti püsiks. ▫ Iedzen ķīli, lai tas pareizi stāvētu. Pǟgiņ kȭrdidi u’m, ku kīļ sadāb ulzõ. Palju kordi on, kui kiil kukub välja. ▫ Daudzreiz ir [tā], ka ķīlis izkrīt ārā. Panāb kīļ va’izõ, la’z tēg īegõd kõzīzõks. Pannakse kiil vahele, et te saaksite vihaseks. ▫ Ieliek ķīli starpā, lai jūs kļūtu nikni. KK77a; PK8821
|
kīļ 2 *99 s kiil -u ▫ ķīlis (mar.) - kuo’ig kīļ laeva kiil ▫ kuģa ķīlis
- Kīļõn pǟlõ tu’lbõd va’dmõld. Kiilule peale tulevad täävid ▫ Uz ķīļa nāk vadņi. TL78b65
|
| kum 1 *99 s viljatupp, lüdi ▫ augļkauss, bļodiņa (bot.) |
lil 1 *99 s putk ▫ stobriņš, stobraugs - Kīen u’m sizāl ȭn, se sǭb lillõks nuttõt. Millel on sees õõs, seda nimetatakse putkeks. ▫ Kam ir dobums iekšā, to sauc par stobraugu. Sīpõld kazābõd lillõ. Sibulad kasvavad putke. ▫ Sīpoli aug stobriņos. 86a55
|
lil 2 *99 s
(a) pajupill ▫ stabule
(b) puhkpill ▫ pūšamais instruments - lillõ pū’gõ puhkpilli puhuda ▫ pūst pūšamo instrumentu
- Lillõks kītõb se, mis u’m pū’gdõb. Puhkpill öeldakse sellest, mis on puhutav. ▫ Par pūšamo instrumentu sauc to, kas ir pūšams. 86a55
|
| mõtsā|lil *99 s valge mesikas ▫ baltais amoliņš (Melilotus albus) |
| non *99 s nunn ▫ mūķene |
num *99 s
(a) kanarbik ▫ virši (Calluna) - Kāngard at nummõks tǟdõd. Seljandikud on kanarbikku täis. ▫ Kangari ir pilni viršu.
(b) nõmm, palu ▫ sils |
| pi’ņ|lil *99 s koerputk ▫ suņpētersīlis (Aethusa cynapium) 86.55 = pi’ņ|ripskõz (a) |
| pū’gdõb|lil *99 s puhkpill ▫ pūšamais instruments |
sigād|num *99 s
(a) liivatee, nõmmliivatee ▫ mazais mārsils (Thymus serpyllum)
(b) aedliivatee, tüümian ▫ timiāns, parastais mārsils (Thymus vulgaris) |
ul *99 adj hull, pöörane ▫ traks, ārprātīgs - ul ažā hull asi ▫ traka lieta; ul pi’ņ hull koer ▫ traks suns
- Ta īeb ullõks. Ta läheb hulluks. ▫ Viņš kļūst traks. Ta tī’eb mīnda ullõks. Ta teeb mind hulluks. ▫ Viņš padara mani traku. KK77 a
|
