pǟlõ 1 adv peale, pealegi ▫ vien - Tulgõ pǟlõ! Tulgu peale! ▫ Lai nāk vien! Vȯlkõ pǟlõ! Olgu peale! ▫ Lai ir vien! Pū’st i’g järāndz ja jelā pǟl! Pühi higi ära ja ela pealegi! ▫ Noslauki sviedrus un dzīvo vien! 86a41
|
pǟlõ 2 adv peale, kallale ▫ virsū (virziens) - pǟlõ a’ilõ kallale tormata ▫ uzbrukt; pǟlõ a’jjõ peale ajada ▫ plīties virsū, uzplīties; pǟlõ īedõ peale jääda ▫ gūt virsroku [~ palikt virsū]; pǟlõ pānda peale panna ▫ uzlikt; pǟlõ sa’ddõ peale tungida ▫ uzbrukt; pǟlõ tikkõ peale tikkuda ▫ uzbāzties
- Kis sūrslõb, võib kītõ: „Ma ei pǟlõ”. Kes suurustab, võib öelda: „Ma jäin peale”. ▫ Kas lielās, var teikt: „Es guvu virsroku”. Kaš vakțūb, kui võib tä’mmõn pǟlõ a’ilõ, un uzreiz sīe lūomõn pǟlõ, käpādõks pǟlõ, ambõdõks vi’zzõ. Kass valvab, kuidas võib talle kallale tormata, ja kohe sellele loomale peale, käppadega peale, hammastega kinni. ▫ Kaķis vaktē, kad varēs brukt tam virsū, un uzreiz tam dzīvniekam virsū, ar ķepām virsū, ar zobiem ciet. KK77 a; KK78aI
|
pǟlõ 3 adv
(a) üle, alles ▫ pāri - pǟlõ īedõ alles jääda ~ üle jääda ▫ palikt pāri
- Ikš tīepǟva set pǟlõ ei. Üks tööpäev vaid jäi alles. ▫ Viena darbadiena tikai palika pāri. Līediz pǟgiņ nēḑi, mis vȯ’ļt pǟlõ īend tūoitõgõst. Leiti palju neid, mis olid toidust üle jäänud. ▫ Atrada daudz tās [atliekas], kas bija palikušas pāri no ēdiena. J8; 152.2/10
(b) kohal, peal, üle ▫ virs EVII |
pǟlõ 4 pop
(a) peale ▫ uz (virziens) - Pa’n lǭda pǟlõ! Pane laua peale! ▫ Liec uz galda! Ta u’m mi’n pǟlõ kõ’zzi. Ta on minu peale vihane. ▫ Viņš ir uz mani dusmīgs. Jegā nī’emõ pǟlõ tulāb vīž rištīngtõ. Iga lehma peale tuleb viis inimest. ▫ Uz katru govi sanāk pieci cilvēki.
(b) järele ▫ pēc - Sīe pǟlõ Dumā vȯ’ļ ul. Selle järele oli Dumā hull. ▫ Pēc tā Dumā bija traks. J23
(c) peale, alates ▫ pēc, vēlāk - Tagānd pǟlõ lakā tä’m tagānd! Takkaotsa laku ta tagumikku! ▫ Pēc tam laizi viņam pakaļu.
|
| pǟlõ|a’jjõ ¤24 vi norida ▫ piekasīties |
| pǟlõ|kōpõks adv pealekauba ▫ piedevām |
| pǟlõ|ouŗõ ¤42 vi käratada ▫ uzbļaut |
pǟlõ|pūolõ adv pealepoole ▫ uz virspuses, virspusē - Kui sadīz, si’z sadīz pǟlõpūolõ. Kui kukkus, siis kukkus pealepoole. ▫ Kad krita, tad krita virspusē. KK78a37
|
| pǟlõ|sadāmi *200 s kallaletung; pealetung, rünnak ▫ uzbrukums |
| pǟlõ|tikkiji *187 adj pealetikkuv ▫ uzbāzīgs |
