Līvõkīel-ēstikīel-lețkīel sõnārōntõz

\*140 -- Līvõkīel-ēstikīel-lețkīel sõnārōntõz

ābets *140 s aabits ▫ ābece

adres *140 s aadress ▫ adrese

adventist *140 s adventist ▫ adventists

Maija va’nbizt vȯ’ļtõ võttõnd eņtšõn sīe adventistõd usk. Maija vanemad olid võtnud enesele selle adventistide usu. ▫ Maijas vecāki bija pieņēmuši to adventistu ticību. _86b2

agent *140 s agent ▫ aģents

U’m je’llõn sǟ’l mingi se engõlmaņõd agent. On elanud seal mingi see inglaste agent. ▫ Ir dzīvojis tur kāds tas angļu aģents. _152.2/11

āigast *140 s aasta ▫ gads

mūn āigast järgmisel aastal ▫ nākamgad; tagāmūn āigast ülejärgmisel aastal ▫ aiznākamajā gadā; sadīņ āigastidi tā’gižpēḑõn sadu aastaid tagasi ▫ pirms simtiem gadu; Ūž āigast uusaasta ▫ Jaungads; vanā āigast ȭ’dõg vana-aasta õhtu ▫ Vecgada vakars _{KK78a25; E IC}
Kalāmī’ed kǟ’bõd āigast le’bbõ mie’rsõ. Kalamehed käivad aasta läbi merel. ▫ Zvejnieki cauru gadu iet jūrā. Vȯndzizt Ūdtõ āigastõ! Õnnelikku uut aastat! ▫ Laimīgu Jauno gadu!

aktsent *140 s aktsent ▫ akcents

akvarelist *140 s akvarellist ▫ akvarelists

alāntlit *140 s alandlikkus ▫ pazemība _Ef4.2

aprink *140 s maakond ▫ apriņķis

Vǟnta aprink jū’odiji Ventspilsi maakonna juhataja. ▫ Ventspils apriņķa priekšnieks. _86a48

ārgit *140 s argus ▫ bailīgums _2Tm1.7

arhitekt *140 s arhitekt ▫ arhitekts

asfalt *140 s asfalt ▫ asfalts _2L8

ä’b|konsekvent *140 adj ebajärjekindel ▫ nekonsekvents _K86

ä’b|kūldzit *140 s sõnakuulmatus ▫ nepaklausība _5Ro19

ä’b|mȯistlit *140 s juhmus ▫ neprāts _2Kr11.17

ä’b|sieldit *140 s ebaselgus, segadus ▫ neskaidrība

Tikkiž se ažā vȯ’ļ ikš sūr ä’bsieldit. Kõik see asi oli üks suur ebaselgus. ▫ Visa šī lieta bija viena liela neskaidrība.

ändi|āigast *140 s ülemöödunud aasta ▫ aizpagājušais gads

balāns *140 s tasakaal ▫ līdzsvars, balanss > tazā|va’it

balāst *140 s ballast ▫ balasts

bandroļ *140 s banderoll ▫ bandrole

bankrot *140 s pankrot ▫ bankrots

barkas *140 s pargas ▫ barkass (mar.)

bašlik *140 s paslik, peakott ▫ zebenieks, zebenīca (etn.) = pǟ|kuoț

bilānts *140 s bilanss ▫ bilance

biļet *140 s pilet ▫ biļete

je’dspē’ņ-tā’giž biļet edasi-tagasi pilet ▫ biļete turp un atpakaļ

bīskop *140 s piiskop ▫ bīskaps

buket *140 s lillekimp ▫ buķete

dǟgot *140 s tökat ▫ deguts

departement *140 s amet, departemang ▫ departaments

dežurant *140 s korrapidaja ▫ dežurants

dīenast *140 s teenistus ▫ dienests

suodā|dīenast sõjaväekohustus, väeteenistus ▫ karaklausība, karadienests

diftong *140 s kaksiktäishäälik, diftong ▫ divskanis, diftongs (lingv.)

dikțit *140 s tugevus ▫ stiprums, stiprība > viššit

dimant *140 s teemant ▫ dimants

dinūng *140 s tormijärgne ummikas ▫ dilungs (mar.) = vanā|laint

dokument *140 s dokument ▫ dokuments

eikalipt *140 s eukalüpt ▫ eikalipts (Eucalyptus) _EIIIf

ekonomik *140 s majandusteadus ▫ ekonomika

eksport *140 s eksport ▫ eksports

eksport pierāst ekspordiks ▫ eksportam _{E I}

elefant *140 s elevant ▫ zilonis

element *140 s element ▫ elements _K85

ētik *140 s eetika ▫ ētika

ețkā|kompres *140 s äädikakompress ▫ etiķa komprese

fašist *140 s fašist ▫ fašists

färnits *140 s värnits ▫ pernica

finantsõd *140 s pl finantsid ▫ finanses

fizik *140 s füüsika ▫ fizika

gǭrlak *140 s

(a) kaur ▫ garlaka (Gavia)

(b) koskel ▫ gaura (Mergus) >krokš

grafik *140 s

(a) graafika (kunstiharu) ▫ grafika (mākslas virziens)

(b) graafikateos ▫ grafika (mākslas darbs)

(c) graafik -u, joonis ▫ grafiks

halturist *140 s haltuurategija, „mustalt” töötaja ▫ haltūrists _86a53

ī’d|vīțit *140 s sarnasus, ühetaolisus ▫ līdzība, vienveidība

ikš|täudit *140 s ükskõiksus ▫ vienaldzība

ildzit *140 s eredus ▫ spožums _1Kr15.41

indzit *140 s innukus ▫ centība

inerts *140 s inerts ▫ inerce

instants *140 s instants ▫ instance

iļīmizt instantsõd kõrgemad instantsid ▫ augstākās instances _86a4

instrument *140 s instrument ▫ instruments _L

interes 1 *140 s huvi ▫ interese

interes 2 *140 s intress ▫ procenti

Ma pa’ņ rǭ’ bankõ interesõd pǟlõ. Ma panin raha panka intressi peale. ▫ Es ieliku naudu bankā uz procentiem. _86a13

interesant *140 adj huvitav ▫ interesants

joudzit *140 s jõudlus, tootlikkus ▫ veiktspēja, ražīgums _2L5

jõvā|sidāmlit *140 s heasüdamlikkus ▫ labsirdība

Ta vȯ’ļ tundtõt eņtš jõvāsidāmlitõks. Ta oli tuntud oma heasüdamlikkuse poolest. ▫ Viņš bija pazīstams ar savu labsirdību.

julgit *140 s

(a) julgus ▫ drosme

(b) usaldus, kindlustunne ▫ paļāvība, drošības sajūta _Hb11.1

julglit *140 s ohutus, julgeolek ▫ drošība

kāltsak *140 s kalts, räbal ▫ skranda, lupata = kāltsa 1

kāndatlit *140 s kannatlikkus ▫ pacietība

kaņtšik *140 s kantsik ▫ pletne

sǭb kaņtšikt saab kantsikut ▫ dabūs pletni; sǭb kaņtšikõks saab kantsikuga ▫ dabūs ar pletni

kartlit *140 s kartlikkus ▫ bailīgums

katkismus *140 s katekismus ▫ katķisms _K83

kērik *140 s

(a) keeris ▫ virpulis

(b) kärestik ▫ krāce

kīebit *140 s

(a) palavus ▫ karstums

(b) lõõsk ▫ svelme _Jk1.11

kierdit *140 s

(a) kiirus ▫ ātrums

(b) nobedus ▫ žiglums

(c) virkus ▫ čaklums _2Kr7.11

kievām|mēļit *140 s kergemeelsus ▫ vieglprātība

kīvit *140 s kiivitaja ▫ ķīvīte (Vanellus vanellus)

klīnik *140 s kliinik ▫ klīnika

kǭ’d|mõtlit *140 s kahemõttelisus ▫ divdomība

kōgit *140 s kestus ▫ ilgums

koknit *140 s pistand, püstkoda ▫ slietenis, vasaras virtuve = bo’ugõ (b)

Koknit u’m seļļi vȱrdist tī’edõt, kus sõ’vvõ kīetizt; kōnõs vīți saitõ vȱrdõd sältõd ī’dõ ku’bbõ. Püstkoda on selline lattidest tehtud, kus suvel keedeti; koonusena seati latid ühtekokku. ▫ Slietenis ir tāds no mietiem taisīts, kur vasarā vārīja; konusa veidā mieti tika saslieti kopā. _86a54

kolhoz *140 s kolhoos ▫ kolhozs _2L5

komerts *140 s kommerts, kaubandus ▫ komercija, tirdzniecība

komerts ja’g kaubanduse osakond ▫ tirdzniecības nodaļa

kompleks *140 s kompleks ▫ komplekss

komponist *140 s helilooja ▫ komponists

kompres *140 s kompress ▫ komprese

ețkā|kompres äädikakompress ▫ etiķa komprese _KK78b10

komunist *140 s kommunist ▫ komunists

konferents *140 s konverents ▫ konference

kōnõs *140 s koonus ▫ konuss

konsekvent *140 adj järjekindel ▫ konsekvents

ä’b|konsekvent ebajärjekindel, järjekindlusetu ▫ nekonsekvents

konserv *140 s konserv ▫ konservi _VS37

konstant *140 s konstant ▫ konstante

kontrol *140 s kontroll ▫ kontrole _L

kontsert *140 s kontsert ▫ koncerts

konvert *140 s ümbrik ▫ aploksne

korvet *140 s korvett ▫ korvete (mar.) _{E IE}

kougit *140 s kaugus ▫ attālums

vīd kilomētõr kougits viie kilomeetri kaugusel ▫ piecu kilometru attālumā

kȭŗkit *140 s kõrkus ▫ augstprātība

kõvīst *140 s kõvasi, luisk, tahk ▫ galoda

Kõvīstõks kõvīstõb. Luisuga luisatakse. ▫ Ar galodu trin.

ku’b|produkt *140 s koguprodukt ▫ kopprodukts

kūlak *140 s

(a) rusikas ▫ dūre > ru’isk, rūiska

na’ggõrd ne’i ku sūrd kūlakõd kartulid nagu suured rusikad ▫ kartupeļi kā lielas dūres _KK78b60

(b) kulak ▫ budzis, kulaks

kūldzit *140 s kuulekus, sõnakuulelikkus ▫ paklausība _{6Ro16, 1Tm2.11}≈ kūlzit

kūlzit *140 s kuulekus ▫ paklausība ≈ kūldzit

kumfekt *140 s kompvek ▫ konfekte

kummit *140 pn kumbki ▫ katrs (no abiem), abi divi = kummi

kummit kä’dsõ umārz kummaski käes õun ▫ katrā rokā pa ābolam; kummitõn āndiz kummalegi anti ▫ abiem diviem iedeva
Kummit tī’eb eņtš tīedõ. Kumbki teeb oma tööd. ▫ Abi divi dara savu darbu.

kuodānd|āigast *140 s majandusaasta ▫ saimnieciskais gads

kuordit *140 s kõrgus ▫ augstums

Ne jelūd at ī’d kuordit. Need hooned on ühekõrgused. ▫ Tās ēkas ir viena augstuma.

kvartet *140 s kvartett ▫ kvartets

mī’ed kvartet meeskvartett ▫ vīriešu kvartets

lakārd *140 s lakard ▫ žūpa

latǟrn *140 s latern ▫ laterna

zignāl|latǟrn signaallatern (merel) ▫ signāllaterna

lǟlam|mēļit *140 s raskemeelsus ▫ grūtsirdība

lǟndz|āigast 1 *140 s möödunud aasta, mullune aasta ▫ pagājušais gads, pērnais gads _152.1

legēnd *140 s legend ▫ leģenda

I’ļ sīe Brõkšā kǭrand u’m se legēnd. Brõkšā talust on see legend. ▫ Par to Brakšu sētu ir tā leģenda. _152.2/13

līemzit *140 s mahlakus ▫ sulīgums

lītit *140 s lühidus ▫ īsums

lȭigit *140 s liialdus ▫ pārspīlējums

lõpsnit *140 s lahkus ▫ laipnība

madrāts *140 s madrats ▫ matracis

maistǭtlit *140 s majesteetlikkus ▫ majestātiskums

makril *140 s makrell, skumbria ▫ makrele, skumbrija (Scomber scomber)

manifest *140 s manifest ▫ manifests

mašīnist *140 s masinist ▫ mašīnists

matrits *140 s matriits ▫ matrica

mehānism *140 s mehhanism ▫ mehānisms

messias *140 s messias ▫ mesija

metōd *140 s meetod ▫ metode

Tä’mmõn u’m eņtš vīțõ metōd. Tal on omamoodi meetod. ▫ Viņam ir savdabīga metode. _86b4

mettõr|pitkit *140 adj meetripikkune ▫ metru garš

milīts *140 s miilits ▫ milicija

miljard *140 num miljard ▫ miljards

miljon *140 num miljon ▫ miljons

modǟrn *140 adj moodne, kaasaegne ▫ moderns

mǭ|reform *140 s maareform ▫ zemes reforma

mȯistlit *140 s arukus ▫ prātīgums _Ef1.8

mȭrtšik *140 s mõrtsukas ▫ slepkavnieks

Mȭrtšik kītizt kas või u’ņtapāj pǟlõ; se kis tuoizõn te’i midēgõst slikțõ, i’ļļõ te’i; tä’mmõn i’z ūo mit sugīd tapāmõst tūoizta. Mõrtsukas öeldi kas või mõrvari kohta; see, kes tegi teisele midagi halba, ülekohut tegi; ta ei pidanud sugugi teist tapma. ▫ Slepkavnieks teica kaut vai par slepkavu; tas, kas otram darīja kaut ko sliktu, darīja pāri; viņam nemaz nebija jānogalina otrs. _86a8

mõtmõt 1 *140 adj tahtmatu ▫ netīšs

mõtsālit *140 s metsikus ▫ mežonība

mujāld *140 s muie ▫ smīns = mujā

muntak *140 s suukate (naiste vanemal rahvariidel) ▫ mundags (sieviešu mutes lakats)

Muntak – immõr sū si’dtõd vālda pīentõ li’nni ǭ’rõn. Suukate – ümber suu seotud valge peenike linane riie. ▫ Mundags – ap muti apsieta balta smalka linu drāna.

muskant *140 s muusik, moosekant ▫ mūziķis, muzikants

mustit *140 s mustus ▫ netīrumi, netīrība

A’igizt at mustitõ tǟdõd. Äärekohad on mustust täis. ▫ Malas ir netīrumu pilnas.

nǟlga|āigast *140 s nälja-aasta ▫ bada gads

nīskit *140 s niiskus ▫ mitrums

nǭbõrg *140 s naaber ▫ kaimiņš = i’ļ|tarāli, kāima

nukrit *140 s teotus ▫ apgrēcība _{1Kr 1.23}

nūoŗit *140 s noorus ▫ jaunība

ǭga|pǟit *140 s kangekaelsus ▫ stūrgalvība, ietiepība

optõb|āigast *140 s õppeaasta ▫ mācību gads

ougust *140 s august ▫ augusts

Ougust u’m perri sõ’vkū. August on viimane suvekuu. ▫ Augusts ir pēdējais vasaras mēnesis.

ǭzgald *140 s aedik ▫ aizgalds

lambõd ǭzgald lambaaedik ▫ aitu aizgalds; sigād ǭzgald seaaedik ▫ cūku aizgalds; vāškizt ǭzgald vasikaaedik ▫ teļu aizgalds

õigit *140 s õiglus ▫ taisnīgums _Lk1.75

pagāst *140 s vald ▫ pagasts

paļļit *140 s paljasolek, alastus ▫ kailums, plikums _8Ro35

paperos *140 s pabeross ▫ papiross

paprik *140 s paprika ▫ paprika (Capsicum annuum) _EIIIf

paradigm *140 s paradigma ▫ paradigma

paradoks *140 s paradoks ▫ paradokss

paralelit *140 s paralleelsus ▫ paralēlums

pāvest *140 s paavst ▫ pāvests

pǟ|bīskop *140 s peapiiskop ▫ arhibīskaps _IK5

pitkālit *140 s pikalisus ▫ gausums

pitkit *140 s

(a) pikkus ▫ garums

mētõr pitkit meetripikkune ▫ metru garš
Ne at ī’d pitkit. Nad on ühepikkused. ▫ Viņi ir viena garuma.

(b) kestus ▫ ilgums

pitšop *140 s pitsat ▫ zīmogs

platsänt *140 s platsenta ▫ placenta (anat.) _EIIIa

polītik *140 s poliitika ▫ politika

politsist *140 s politseinik ▫ policists _86a48

portret *140 s portree ▫ portrets

postõljon *140 s kirjakandja, postiljon ▫ pastnieks > poštnikā

praktikant *140 s praktikant ▫ praktikants

prefiks *140 s prefiks ▫ priedēklis, prefikss (lingv.) _K88

prezident *140 s president ▫ prezidents

printsip *140 s printsiip ▫ princips

projekt *140 s kavand, projekt ▫ projekts

protestant *140 s protestant ▫ protestants _L

protsent *140 s protsent ▫ procents

rēkõ i’ļ vȭlga protsentidi arvutada võla pealt protsente ▫ aprēķināt par aizdevumu procentus _{E ID}
Freiberg täpīņțiz rǭ’dõ muntõn protsentõd pǟlõ. Freiberg laenas raha teistele protsentide peale. ▫ Freibergs aizdeva citiem naudu uz procentiem. _86a.13

prǭvest *140 s praost ▫ prāvests ≈ prōpst

pūit *140 s puisus ▫ kokainums

pūol|pitkit *140 s poolpikkus ▫ pusgarums _K85

pūoļak *140 s poolakas ▫ polis > pūoļõz

pūslak *140 s hingeldustõbi, puuslak ▫ aizdusa (med.)

Seļļi pūslak, ku irmõz. Selline puuslak, et hirmus. ▫ Tāda aizdusa, ka bail. _KK77

pussik *140 s kesik, sigudik ▫ puscūcis

reform *140 s reform ▫ reforma

resursõd *140 s pl ressursid ▫ resursi

rõkkit *140 s jutukus ▫ runīgums

rudīment *140 s rudiment ▫ rudiments

Ta võib vȱlda u’m īend veitõ jõvā rudiment. See võib olla jäänud juba veidi rudimendiks. ▫ Tas var būt palicis nedaudz jau par rudimentu. _152.2.16

rumālit *140 s siivutus, kõlvatus ▫ neķītrība, nepiedienība _{Ef5.3, Jd4}

sadā|āigastõd *140 s pl sajand ▫ gadsimts > āigast|sadā

kǭ’dkimdõz sadāāigastõd īrgandõksõl kahekümnenda sajadi alguses ▫ ap divdesmitā gadsimta sākumu _{E ID}

sadōlk *140 s sedelgas ▫ sedulka (etn.)

sangdit 1 *140 s paksus ▫ biezums = sangdõm

sangdit 2 *140 s tihedus ▫ blīvums

servīz *140 s serviis ▫ servīze

sidūd|basein *140 s söebassein ▫ ogļu baseins

sifilis *140 s süüfilis ▫ sifiliss (med.) _S

sindi|āigast *140 s sünniaasta ▫ dzimšanas gads

sitkit *140 s

(a) sitkus ▫ sīkstums

(b) kõvadus ▫ cietība

sidām sitkit kõvasüdamelisus ▫ cietsirdība _Ef4.18

sǭrik *140 s sarvik ▫ ragainis ~ sǭŗik

student *140 s üliõpilane ▫ students

suodā|dīenast *140 s sõjaväekohustus, väeteenistus ▫ karaklausība, karadienests

Mi’n pūoga u’m suodādīenasts. Mu poeg on väeteenistuses. ▫ Mans dēls ir karadienestā.

sūolit *140 s soolsus ▫ sāļums

sūrlit *140 s suurelisus ▫ uzpūtība

sūŗit *140 s suurus ▫ lielums

šärlak *140 s sarlakid ▫ šarlaks (med.)

Sa eid šärlakõks rujāks. Sa jäid sarlakitega haigeks. ▫ Tu saslimi ar šarlaku. Ta u’m rujā šärlakõks. Ta on sarlakitega haige. ▫ Viņš ir slims ar šarlaku. Ta kūoliz šärlakõks. Ta suri sarlakisse. ▫ Viņš nomira no šarlaka. _KK78

šizofrēnik *140 s skisofreenik ▫ šizofrēniķis

šlag¦zeit *140 s kreen ▫ sānsvere, sasvere (mar.) _EIIIc

Šlagzeit – kurā kilg pǟl, jõvā kilg pǟl. Kreen – vasakul küljel, paremal küljel. ▫ Sasvere – uz kreisā sāna, uz labā sāna.

...

Līvo kultūr sidām Universitas Tartuensis Latviešu valodas aģentūra